Alex Daniëls is niet alleen een kunsthandelaar maar ook een uitgever. Maar bovenal heeft de opvallende Amsterdammer zich onderscheiden als netwerker. Zijn galerie, gelegen tegenover de hoofdingang van het Rijksmuseum is een ontmoetingsplaats voor kunstliefhebbers.
In gesprek met Daniëls wordt duidelijk hoe bekend hij is in de kunstwereld. Aan de wand van zijn werkruimte prijken honderden foto’s met herinneringen aan ontmoetingen met ’s werelds bekendste artiesten, waaronder de Japanse fotograaf Nobuyoshi Araki, muzikant Moby, fotografen David Lachapelle, Erwin Olaf en Miles Aldridge, regisseur Woody Allen en vele andere kleurrijke figuren.
Amsterdam Magazine (AM): Je hebt het behoorlijk goed voor elkaar. Je bezit een van de meest opvallende kunstcentra in de hoofdstad.
AD: “Ik werk hard om altijd voorop te blijven lopen op de markt. Het begon allemaal met mijn ouders, die altijd verzamelaars zijn geweest van voornamelijk Cobra-kunst [een avant-gardistische beweging uit de jaren vijftig met een basis in Nederland, België en Denemarken]. Na een carrière in de kledinghandel – ze bezaten twee winkels in de modieuze Van Baerlestraat en P.C. Hoofstraat – richtten ze Reflex Amsterdam op midden jaren tachtig.”
“Ik ben van jongs af aan betrokken geweest bij de handel, eerst met uitnodigingen helpen en later bij de inrichting van tentoonstellingen. Met mijn vader reizen, heb ik de grote eer gehad om kunstenaars als Arman, Keith Haring en Karel Appel te ontmoeten in mijn vroege jeugd.”
AM: Hun werk heeft je duidelijk geïnspireerd. Je begon zelf kunstenaar te willen worden.
AD: Ik studeerde aan de gerenommeerde Rietveld Academie in Amsterdam. Ik wilde beeldhouwer worden, maar was ook erg geïnteresseerd in design. Maar zaken trokken me ook aan.Uiteindelijk koos ik voor het openen van een galerie en een uitgeverij.”
Reflex Amsterdam is een gevestigde galerie die zowel opkomende als internationaal bekende hedendaagse kunstenaars vertegenwoordigt, waaronder David Lachapelle, Miles Aldridge, Nobuyoshi Araki, Iris Schomaker, Daido Moriyama, Todd Hido, Spencer Tunick, Daniel Firman, Roger Ballen, Helen Beard, Harland Miller en Peggy Kuiper.
AM: Dankzij je opleiding heb je, meer dan de meeste andere kunsthandelaren, gevoel gekregen voor de behoeften van kunstenaars.
AD: “Kunstenaars moeten erop kunnen vertrouwen dat galeriehouders hun werk begrijpen en het in de juiste context plaatsen – te midden van hoogwaardige kunstwerken. Bovendien willen ze groeien onder de vleugels van kunsthandelaren. Kunst gaat niet alleen over idealisme; het gaat er ook om goed te kunnen leven als kunstenaar.”
AM: Kunstenaars worden steeds meer ondernemers
AD: “Ze zijn eigenlijk altijd al ondernemers geweest, maar er wordt weinig aandacht besteed aan de zakelijke kant van de kunsten op kunstscholen. Lange tijd is geleerd dat commercieel zijn tegen-creatief is. Dat is naar mijn mening pure onzin. Natuurlijk zijn er verschillende manieren om geld te verdienen – je kunt eindeloos werk herdrukken, maar dat is niet goed. Goede kunstenaars stemmen hun kunstwerken liever af op de publieke opinie. Kwaliteit en commercie gaan hand in hand.
AM: Hoe ontwikkel je een gevoel voor wat je in je galerie moet exposeren?
AD: “Vanaf mijn opleiding aan de kunstacademie heb ik altijd veel gelezen over nieuw werk en de wereldwijde veranderingen in de kunstwereld. Afgezien daarvan reis ik veel en ontmoet ik kunstenaars van over de hele wereld. Mijn beslissing om een kunstenaar te vertegenwoordigen is uiteindelijk een kwestie van persoonlijke smaak. Fotografie, schilderijen en tekeningen worden gekenmerkt door hun authenticiteit, professionaliteit en originaliteit. De afgelopen jaren is het publiek steeds meer geïnformeerd geraakt over kunst. Er is meer aandacht voor kunstvormen en stijlen die tot niet zo lang geleden nog erg elitair waren.”
AM: Wat bedoel je?
AD: De kunstwereld was behoorlijk elitair, net als kunstacademies. Als je een kunstwerk niet leuk vond, zeiden ze dat je het niet begreep. Tegenwoordig lezen veel mensen, vooral jongeren en verzamelaars, meer online en raken ze geïnspireerd en geïnteresseerd in kunst. Steeds meer mensen bezoeken kunstgalerijen en openingen. Ik geloof dat de markt nu meer vraaggestuurd is.
AM: En jij geeft duidelijk de mensen wat ze willen. De afgelopen jaren heb je kunstboeken gepubliceerd over het leven en werk van zeer gewaardeerde schilders, fotografen en beeldhouwers.
AD: Ja, dat klopt. Publiceren over kunst is geweldig. Ik zie nu een groeiende vraag van het publiek naar deze boeken die in kleine oplages worden uitgegeven. De kunstenaars genieten er ook echt van dat hun werk wordt vertegenwoordigd in de prachtige publicaties. We hebben al meer dan 35 boeken gemaakt over het leven en werk van fotograaf Daido Moriyama, zijn collega Nobuyoshi Araki, beeldhouwer Marcus Harvey, David Lachapelle, Harland Miller en vele anderen. Het is me gelukt om de boeken te redigeren met geschreven teksten van enkele bekende mensen in de kunstwereld zoals Wim Pijbes [de voormalige directeur van het Rijksmuseum], popster Marilyn Manson en de National Portrait Gallery in Londen. Een kunstboek is een goede ingang voor kunstenaars en een manier om werk te promoten in nieuwe markten.”
AM: Is Amsterdam nog steeds een belangrijke kunststad?
AD: “Amsterdam is altijd een stad aan de rand geweest; het is niet zo groot als bijvoorbeeld New York, Miami of Dubai. Maar de stad is inderdaad een toegangspoort tot een belangrijke regio en de markt zelf groeit. Van 2012 tot 2014 werd de kunstscene in Amsterdam beïnvloed door de economische crisis. Veel handelaren kregen te maken met een grote dip in hun verkopen. Dat heeft de Spiegelgracht en omgeving gedefinieerd. De kwaliteit van het werk op bepaalde plaatsen daalde. Nu gaan de zaken echter weer beter; er wordt meer werk verkocht en de kwaliteit van de kunst die in Amsterdam wordt aangeboden, stijgt weer.”
AM: Hoe ben je erin geslaagd om de economische neergang te doorstaan?
AD: “Hoewel we veel bezoekers hebben – nationale en internationale verzamelaars die naar onze galerie komen om werken te zien en aan te raken die bij hun smaak passen, evenals voorbijgangers – hangt mijn bedrijf daar niet alleen van af. Tegenwoordig wordt 40 tot 50 procent van de werken in mijn collectie online verkocht. Dat heeft natuurlijk ook effect gehad op het type klanten waarmee Reflex Amsterdam zaken doet. Voorheen was 10 procent van mijn klanten internationaal, maar dat is nu gestegen tot ruim 50 procent.”
AM: Je biedt niet alleen werken van bekende kunstenaars aan, maar ook van opkomend jong talent.
AD: “Ja, dat klopt. Ik wil een mix creëren van bekende en opkomende kunstenaars. Dat gezegd hebbende, wil ik alleen kunstenaars in mijn groep hebben voor wie ik echt het verschil kan maken. Ik wil helpen bij het ontwikkelen van nieuwe markten voor gevestigde kunstenaars en groei voor opkomend talent. Toen ik begon, moest ik heel hard werken om gevestigde kunstenaars te interesseren voor mijn galerie. Nu bevind ik me in de comfortabele positie dat steeds meer kunstenaars mij vragen om hen te vertegenwoordigen in mijn kunstcentrum. Het merk wordt steeds bekender.”
AM: Een van de opkomende kunstenaars die wordt gepresenteerd bij Reflex is Iris Schomaker. Sinds eind februari exposeer je het werk van deze jonge schilder.
AD: “Ik organiseer zes keer per jaar tentoonstellingen in de galerie. Schomaker is buitengewoon getalenteerd. Haar werk is fris en toont grote inspanning. In de tekeningen, die bijna mechanische figuren zonder duidelijke expressie afbeelden, kun je beeldhouwwerk en lijnen zien – het resultaat van hard werken. Schomaker laat ook zien dat kunst een ambacht is; ze is een geweldige vertegenwoordiger van nieuwe tijden. Ik heb bewust gekozen voor tekeningen en schilderijen – klassieke media; de markt lijkt momenteel een beetje overspoeld te worden door fotografie.”
AM: Je hebt de afgelopen jaren herhaaldelijk het werk van fotografen tentoongesteld.
AD: “Ik was een van de allereersten die de nieuwe kunstvorm omarmde. Ik begon met het confronterende werk van de beroemde Nederlandse fotograaf Erwin Olaf. Sinds 1999 heb ik ook tentoonstellingen georganiseerd van Larry Sultan en Nobuyoshi Araki. Het is niet gemakkelijk om de geweldige kwaliteit van deze meesters te laten zien in een tijd waarin fotografie als kunstvorm nog niet werd gepresenteerd. Niet al het werk op de markt is goed; slechts zeer weinig kunstenaars staan op het niveau van de beroemde pioniers. Desalniettemin geloof ik dat de markt – net als de economie als geheel – in golven beweegt, en uiteindelijk altijd weer zal herstellen.”
Over Reflex Amsterdam
is een van de meest vooraanstaande kunsthandelaren in Amsterdam. De galerie is gevestigd in een negentiende-eeuws gebouw aan de voet van de Spiegelgracht – het belangrijkste kunstdistrict van de stad – recht tegenover de hoofdingang van het Rijksmuseum. Reflex Amsterdam presenteert het werk van toonaangevende schilders, fotografen en beeldhouwers, zoals Nobuyoshi Araki, David Lachapelle, Harland Miller, Todd Hiddo en Daido Moriyama. Daarnaast publiceert de galerie ook beperkte edities en kunstboeken over het leven en werk van haar exposanten. Eigenaar Alex Daniëls nam enkele jaren geleden de ruimte van Reflex Amsterdam over (genoemd naar het manifest van de Cobra-kunstbeweging in de jaren vijftig). Met zijn opwindende tentoonstellingen trekt de ondernemer niet alleen een groot aantal kunstenaars, verzamelaars en kenners aan, maar ook een steeds groter aantal geïnteresseerde jongeren.