Het Paleis op de Dam

Amsterdam is een perfecte plaats om te bezoeken wanner je van zeventiende-eeuwse kunst houdt. Het stadscentrum en de grachten zijn bijna een openluchtmuseum met architectuur uit de Gouden Eeuw. Voor liefhebbers van deze architectuur is er één gebouw dat je zeker niet mag missen; het Paleis op de Dam. Dit is  misschien wel het beste voorbeeld van onze vroegere glorie en het herbergt een aantal verborgen kunstpareltjes van Amsterdam.

Gemeentehuis

Hoewel de naam van het gebouw anders doet vermoeden, was het Koninklijk Paleis oorspronkelijk niet bedoeld als een paleis. Het werd gebouwd om het nieuwe stadhuis van Amsterdam te worden nadat de vorige in 1652 was afgebrand. Dit nieuwe gebouw moest volgens de bouwers speciaal worden. Halverwege de zeventiende eeuw was Amsterdam het machtigste commerciële centrum in de westerse wereld. Het had onlangs een belangrijke rol gespeeld bij het vestigen van vrede in de Republiek. De successen van de stad moesten worden weerspiegeld in het ontwerp van het nieuwe stadhuis. De opdracht was even ambitieus als de stad zelf: om Amsterdam te onderstrepen als een krachtige stad en tegelijkertijd een monument voor vrede te zijn, een ‘Achtste Wereldwonder’.

Nederlands classicisme

Om dit te bereiken, wendde de gemeenteraad zich tot de prominente architect Jacob van Campen. Hij ontwierp het gebouw en de gebeeldhouwde versieringen om op kleine schaal een universum te vormen en een eerbetoon aan Gods schepping. Hij werkte in de stijl van het Nederlandse classicisme. Het betekende dat Van Campen de bouwprincipes van de Oudheid opnieuw gebruikte, met elementen zoals symmetrisch bouwen, klassieke decoraties en pilasters. Dit verklaart waarom de voorkant van het paleis eruit ziet als een klassieke tempel. Binnen herleefden de tijden van de oude Grieken en Romeinen door de marmeren sculpturen en schilderijen met klassieke scènes en figuren.

Veranderende tijden

Omdat het gebouw zo groot was, huisvestte het een aantal functies in de zeventiende eeuw. Allereerst de burgemeesters en gemeenteraden, maar ook een wisselbank, verzekeringskantoor en zelfs een rechtbank en meerdere gevangeniscellen. Veel mensen kwamen het gebouw dagelijks binnen om hun zaken te regelen. Maar terwijl de zeventiende eeuw voor Nederland een gouden was, had de achttiende eeuw een ander thema. De Republiek kwam in een crisis terecht, met veel mensen die vragen stelden en zich uiteindelijk verzetten tegen haar leiders. Toen de Franse Revolutie uitbrak in 1789, werden schokgolven in heel Europa gevoeld. Amsterdam was geen uitzondering. In 1795 vluchtte de Nederlandse gouverneur Willem de Vijfde naar Engeland. Franse troepen kwamen het land binnen, verkondigden de Bataafse Republiek en maakten Nederland Frans territorium.

Franse royalty

In 1806 maakte Napoleon Bonaparte zijn broer Louis de eerste koning van Holland. Hij had een plek nodig om te leven. En welk gebouw was beter geschikt zijn voor de behoeften van een koning dan dat grootse, prachtige stadhuis van Amsterdam? Louis trok in het pand en transformeerde het van een tochtige, koude zakenwijk naar een comfortabel stadspaleis. En het gebouw is sindsdien koninklijk gebleven. Louis Bonaparte werd door Napoleon in 1810 van de Nederlandse troon gestuurd, waardoor het gebouw tijdelijk het keizerlijke paleis van het Franse rijk werd. Napoleon en zijn vrouw bleven hier zelfs een paar weken in 1811. Toen de zoon van gouverneur William V in 1813 terugkeerde naar Nederland en de eerste Nederlandse koning (Willem I) werd in 1815, was het logisch dat hem het koninklijk paleis werd aangeboden .

De glorie van het verleden herstellen

Het Koninklijk Paleis werd in 1936 aan de Nederlandse staat verkocht. Sindsdien hebben zorgvuldig geplande restauraties het interieur tot een verborgen juweeltje gemaakt. Het meubilair van het is gerestaureerd. De patronen in de tapijten zijn dezelfde als die van Louis Bonaparte. In andere kamers siert een zeventiende-eeuws patroon de muren en gordijnen. Schilderijen van de Nederlandse Koninklijke familie werden toegevoegd aan het interieur. Tegenwoordig fungeert het Koninklijk Paleis als een officieel paleis. De huidige Nederlandse koning Willem-Alexander gebruikt het voor officiële evenementen, zoals staatsbezoeken en recepties. Het is ook het decor voor de belangrijkste momenten van de monarchie, zoals koninklijke bruiloften, de troonsafstand en inhuldiging van het staatshoofd van Nederland. Tussen deze evenementen is het paleis ongeveer negen maanden per jaar open voor het publiek. Het is een unieke gelegenheid om rond te dwalen in het enige Nederlandse paleis dat officieel door bezoekers mag worden bezocht. Voor een voorproefje van het indrukwekkende interieur kun je de virtuele tour op hun website nemen.